Không chỉ là một gia vị quen thuộc, gừng còn được sử dụng làm gia vị, thuốc. Tên khoa học của nó là Zinziber Officinal Rose.
Gừng là loại thân cỏ, thân phát triển theo hình ống, gồm nhiều bẹ lá ôm sát vào nhau, cao khoảng 1m. Thân rễ phát triển thành củ, phát triển ngầm dưới đất. Lá mọc so le, hình mũi mác thuôn dài, có gân giữa, khi vò lá có mùi thơm. Hoa gừng không mọc ra từ thân mà mọc từ củ, trụ hoa dài khoảng 20cm. Đài hoa có màu tím, dài khoảng 1cm. Bông hoa mọc sát nhau thành từng cụm.
Củ gừng không có một hình dạng cụ thể. Củ gừng thường dài khoảng 3 – 7 cm, dày hơn 1cm. Bề ngoài mặt sần sùi, có nhiều đốt, có vân tròn rõ. Củ gừng có màu vàng nhạt hoặc màu trắng tro. Mặt cắt ngang rõ hình sợi thưa và nhiều chấm sáng.
Cây gừng thích hợp với những vùng có mùa khô ngắn, có nhiệt độ không khí cao. Chính vì vậy, gừng được trồng cực kì phổ biến ở các nước nhiệt đới như Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản,… Ở Việt Nam, gừng được trồng nhiều ở các tỉnh thành miền Nam.
Gừng có hương vị hạt tiêu, với một chút chanh và hương thơm sắc nét. Vị cay nồng, cay và thơm của nó có thể được quy cho sự hiện diện của các loại tinh dầu và các hợp chất phenolic như gingerols và shogaols. Do hương thơm mạnh mẽ và cay của nó, gừng chiếm một vị trí quan trọng như một loại gia vị, món ngon và thậm chí là thuốc. Ngoài việc được sử dụng tươi, nó được sấy khô, bột, ngâm, hoặc được sử dụng dưới dạng nước trái cây hoặc dầu. Trà gừng là một yêu thích trong các hộ gia đình ở Việt Nam chúng ta và một phương thuốc tuyệt vời để chữa cảm lạnh và cúm.
Gừng được coi là "tủ thuốc" ở Việt Nam chúng ta do những lợi ích sức khỏe khác nhau. Dưới đây là một số công dụng chữa bệnh của gừng.
Giúp giảm cân: Gừng có thể dễ dàng giảm sự tiêu thụ thức ăn bằng cách thêm gừng vào chế độ ăn uống, bên cạnh đó Gừng thúc đẩy cảm giác no, có nghĩa là cần nạp ít calo hơn nhưng vẫn cảm thấy no. Gừng cũng được cho là một tác nhân mạnh mẽ tự nhiên có thể ngăn cản cảm giác đói và thèm ăn. Gừng còn được cho là một thành phần thiết yếu trong việc giảm cân vì nó ít calo và có thể khiến cơ thể sinh nhiệt. Thêm vào đó, gừng còn giúp tăng tốc độ trao đổi chất và đốt cháy chất béo.
Gừng có khả năng kích thích tình dục mạnh mẽ: Y học hiện đại đã nghiên cứu và chỉ ra, trong gừng tươi có chứa các dưỡng chất như chavicol, methyl heptenone, zingiberene, citral,… Đây là những thành phần có tác dụng làm giãn nở mạch máu và thúc đẩy quá trình lưu thông máu trong cơ thể, lượng máu bơm đến dương vật nhiều hơn giúp cải thiện chứng yếu sinh lý rất hiệu quả. Sử dụng gừng để cải thiện vấn đề sinh lý ở nam giới là phương pháp được sử dụng từ rất lâu đời.
Phương pháp này có tác dụng hỗ trợ điều trị yếu sinh lý, cải thiện khả năng tình dục, giúp quá trình cương cứng của dương vật diễn ra dễ dàng hơn và nam giới có thể kiểm soát được khả năng cương dương của bản thân.
Ngăn ngừa ung thư: Rễ gừng có tăng cường chất chống oxy hóa mạnh mẽ giúp ngăn ngừa ung thư. Một nghiên cứu cho thấy gừng có thể làm chậm sự tăng trưởng của tế bào ung thư đại trực tràng và có thể giúp làm giảm nguy cơ phát triển ung thư ruột kết. Gừng cũng có thể giúp ngăn ngừa các loại ung thư khác như ung thư vú, phổi, da, tuyến tụy và tuyến tiền liệt. Thêm một chút gừng vào cốc trà của bạn vào buổi sáng sẽ giúp bạn ngăn ngừa căn bệnh nguy hiểm một cách đơn giản, tiện lợi.
Tăng cường hệ thống miễn dịch: Gừng có thể bảo vệ bạn chống lại cảm lạnh và cảm cúm trong mùa đông. Loài cây này rất giàu kẽm, crôm, magiê, kích thích sự lưu thông máu, khiến cơ thể ấm áp hơn, giảm bớt sự ra mồ hôi quá nhiều và sốt. Kết hợp gừng với chanh cũng là một cách bảo vệ hệ thống miễn dịch. Uống một cốc trà chanh gừng hàng ngày sẽ giúp luôn khỏe mạnh và vui vẻ vào bất cứ mùa nào trong năm
Khuấy động mùi vị các món ăn: Hương vị hơi ngọt kết hợp sự cay cay, tê tê, đặc biệt là mùi thơm không thể lẫn lộn của gừng sẽ mang lại cho bất kỳ một món ăn hoặc đồ uống một hương vị mới mẻ. Gừng là gia vị linh hoạt, nó có thể được thêm vào các món tráng miệng, các món ăn chính hoặc đồ uống. Ngoài các món ăn truyền thống châu Á, gừng thường được sử dụng như một thành phần trong các món nướng hoặc rang. Sử dụng gừng khi nấu các món từ thịt gia cầm, cá… có thể khử được mùi tanh, khiến món ăn trở nên ngon miệng hơn.
Gừng làm giảm rối loạn tiêu hóa: Gừng được cho là một trong những phương pháp chữa trị hiệu quả nhất cho các vấn đề dạ dày. Nó có xu hướng tích tụ trong đường tiêu hóa và giảm bớt hiện tượng nặng bụng. Gừng cũng là một phương thuốc chữa bệnh tốt cho hiện tượng chướng bụng và đầy hơi.
Rối loạn dạ dày, đau bụng, tiêu chảy cũng có thể được giảm bớt và phòng tránh được bằng cách thêm gừng vào chế độ ăn uống của bạn. Gừng cũng nổi tiếng với vị ngon miệng của nó. Không chỉ khuấy động mùi vị của món ăn, nó còn thúc đẩy sự đồng hóa tốt hơn và hấp thụ các chất dinh dưỡng trong máu của bạn.
Trị chứng say tàu xe: Nhiều người dễ bị say tàu xe, đặc biệt là say sóng. Gừng là cách tuyệt đối an toàn và hiệu quả để chữa nôn mửa hơn những loại thuốc thông thường. Một chút bột gừng có thể làm giảm và loại bỏ tất cả các triệu chứng nôn mửa, chóng mặt, ra mồ hôi lạnh và buồn nôn.
Giảm viêm và đau: Gừng được biết đến rộng rãi với tác dụng chống viêm của nó. Nghiên cứu y học cho thấy rằng gừng có hiệu quả như những thuốc giảm đau phổ biến. Gừng giúp làm giảm chứng đau nửa đầu, đau cơ, đau lưng và đau khớp. Uống trà với một miếng nhỏ gừng là một cách dễ dàng để làm giảm bớt cơn đau đầu và có một giấc ngủ ngon. Còn để đối phó với các cơ bắp bị đau sau những giờ tập luyện, có thể thêm một vài giọt tinh dầu gừng vào nước và ngâm mình trong bồn tắm trong 20 phút. Ngoài ra, một trong những phương thuốc chữa đau bụng kỳ kinh nguyệt hiệu quả nhất cũng chính là trà gừng.
Ăn gừng thường xuyên phòng chữa sỏi mật: Sử dụng gừng thường xuyên rất có lợi cho việc phòng, chữa sỏi mật. Sỏi mật hiện nay thường được điều trị bằng phẫu thuật và chưa có một thuốc đặc trị nào có hiệu quả. Nghiên cứu mới đây của các nhà khoa học Nhật Bản cho biết: Đã phát hiện thấy thành phần các chất trong vị cay của gừng tươi có tác dụng ức chế hợp thành Prostaglandin – chất gây ra sỏi mật. Khi lượng prostaglandin trong cơ thể quá nhiều, hàm lượng chất muxin (một loại protein) trong dịch mật có thể sẽ tăng lên.
Chất muxin có thể kết hợp với các ion canxi và bilirubin trong dịch mật và tạo thành các hạt sỏi trong mật. Một số chất trong củ gừng có tác dụng ức chế sự hợp thành prostaglandin, do đó làm giảm bớt hàm lượng mucin trong dịch mật và có thể phòng ngừa bệnh sỏi mật. Như vậy, với người bị bệnh sỏi mật, những người có nguy cơ mắc phải bệnh này nên thường xuyên ăn thêm gừng và một số chế phẩm làm từ gừng.
Điều trị các vấn đề về hô hấp: Do đặc tính kháng histamin của gừng, gừng có hiệu quả trong điều trị dị ứng. Nó ức chế sự co thắt đường thở và giúp kích thích sự tiết chất nhầy. Trong nhiều thế kỷ, nó đã được sử dụng như một phương thuốc tự nhiên cho cảm lạnh và cúm. Một muỗng cà phê nước gừng và mật ong có hiệu quả trong việc làm giảm cơn ho dai dẳng và đau họng liên quan đến cảm lạnh.
Trà gừng giúp loại bỏ tắc nghẽn cổ họng và mũi. Một hỗn hợp nước gừng tươi và cây hồ lô rất hữu ích trong việc chữa bệnh hen suyễn. Gừng cũng được tìm thấy là hữu ích trong điều trị cúm dạ dày hoặc ngộ độc thực phẩm. Đây là một trong những ứng dụng được áp dụng nhiều nhất của gừng.
Ngoài phòng chữa nhiều loại bệnh, gừng được sử dụng nhiều trong việc làm đẹp. Nó thường được sử dụng trong một số sản phẩm thương mại để cải thiện làn da.
Lợi ích chống lão hóa: Gừng chứa khoảng 40 hợp chất chống oxy hóa bảo vệ chống lão hóa. Nó cải thiện sự xuất hiện của làn da của bạn bằng cách loại bỏ các độc tố và kích thích sự lưu thông, dẫn đến việc cung cấp nhiều chất dinh dưỡng cho da. Các chất chống oxy hóa ngăn ngừa thiệt hại từ các gốc tự do, do đó giữ được vẻ trẻ trung của làn da. Nó cải thiện độ đàn hồi, làm cho làn da của bạn săn chắc và trẻ trung hơn. Bằng cách này, nó làm chậm các dấu hiệu lão hóa.
Làm dịu vết bỏng: Nước gừng tươi có thể làm giảm đau và chữa lành da bị bỏng bằng cách khôi phục nó về vị trí tự nhiên. Bạn cũng có thể chà một lát gừng tươi lên da hai đến ba lần một ngày để làm mờ sẹo trong vòng 6 đến 12 tuần.
Xóa vết thâm và mụn: Là một chất khử trùng và làm sạch mạnh mẽ, gừng giúp giữ cho làn da sạch sẽ, mịn màng và không có vết thâm. Bên cạnh đó, nó cũng tiếp thêm sinh lực và kích thích làn da của bạn. Nó cũng là vũ khí chống mụn trứng cá tự nhiên tốt nhất vì giảm thiểu tốc độ hình thành và phun trào của mụn bằng cách tiêu diệt và làm sạch vi khuẩn gây mụn.
Gừng đã được sử dụng để điều trị các vấn đề về tóc trong y học Ayurveda từ hàng nghìn năm trước. Dầu gừng đặc biệt có lợi cho việc kích thích sự phát triển của tóc. Cụ thể, gừng có lợi cho tóc theo những cách sau:
Kích thích mọc tóc: Gừng làm tăng lưu thông da đầu, dẫn đến dòng máu chảy đến da đầu. Do đó, nó kích thích các nang tóc và khuyến khích sự phát triển. Các axit béo có trong gừng có lợi cho tóc mỏng. Bạn có thể làm mặt nạ tóc bằng cách nghiền một muỗng canh củ gừng trong một cái bát nhỏ và thêm một muỗng dầu jojoba vào nó.
Điều trị gàu: Gàu là một trong những vấn đề về da đầu phổ biến nhất. Gừng có đặc tính sát trùng có thể giúp loại bỏ gàu. Dầu gừng là một phương thuốc hiệu quả để chống gàu một cách tự nhiên. Với mục đích này, bạn có thể trộn hai muỗng canh gừng mới xay với ba muỗng dầu mè hoặc dầu ô liu, và thêm một chút nước cốt chanh vào hỗn hợp. Massage da đầu của bạn với nó và xả sạch sau 15 đến 30 phút. Điều này nên được thực hiện ba lần một tuần để có được một da đầu không bị gàu.
Tuy gừng là một nguyên liệu tự nhiên và an toàn, nhưng bạn nên lưu ý những nguyên liệu, thành phần khác khi kết hợp với gừng để tránh những hậu quả không mong muốn.
Đầu tiên, không kết hợp sử dụng gừng với aspirin và coumarin cùng một lúc. Hoặc, phải sử dụng cách nhau 4 giờ.
Thứ 2, không sử dụng gừng cho những người bệnh đang chảy máu như: chảy máu cam, ho ra máu, tiểu ra máu,… Đặc biệt, những bệnh nhân chuẩn bị mổ và sau khi mô tuyệt đối không được sử dụng gừng để ăn hay uống.
Tiếp đến là những người đang bị cảm nắng, sốt cao, … Gừng có tính nóng, làm thân nhiệt của người bị cảm, sốt tăng cao, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe
Mặc dù gừng cực kì tốt cho phụ nữ ở thời kì thai nghén nhưng chỉ nên sử dụng lượng vừa phải. Và trong những tháng thai kì cuối cùng, mẹ bầu không nên sử dụng gừng để tránh tăng huyết áp, gây hại cho cả mẹ và bé.
Không chỉ đối với các bà bầu, những người đang mắc bệnh tim mạch, bị cao huyết áp cũng hạn chế sử dụng gừng để tránh hiện tượng huyết áp tăng cao, gây vỡ động mạch, dẫn tiến tai biến.
Gừng với thành phần hoàn toàn tự nhiên, rất tốt cho sức khỏe và làm đẹp hiệu quả được các chuyên gia y tế khuyên dùng. Tuy nhiên, chúng ta nên sử dụng gừng theo một chế độ đa dạng hơn là lạm dụng quá nhiều bởi nó có thể gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.